روستای من کراب

مدیر ارشد

نهضت سربداران به گواه مورخان و صاحب نظران تاریخ ، بزرگترین و مهم ترین جنبش آزادی بخش قرن هشتم هجری در خاورمیانه بود که از میان مردم شیعه شهرها و روستاهای سبزوار بزرگ در غرب خراسان آغاز شد و به تدریج دامنه گسترده ای در بخش عظیمی از نواحی شرقی ، مرکزی و شمالی ایران بزرگ قدیم ، پیدا کرد.

این نهضت اولین تشکیل دهندگان حکومت شیعه دوازده امامی در شرق ایران محسوب می شد که دارالمومنین سبزوار را پایتخت خود قرار داد و بعضی از نواحی اطراف سبزوار نظیر شهر اسفراین و روستاهای کراب و باشتین به عنوان پایگاه های مهم این قیام محسوب می شدند.

در این میان روستای کراب از اهمیت ویژه ای در تاریخ سربداران برخودار است ، زیرا دو تن از امرای سربداران خواجه یحیی و خواجه ظهیر کرابی از اهالی این روستا بودند.

امیران سربداران به دلیل جنبه مردمی این حکومت ، زندگی ساده ای داشتند و در واقع از میان مردم بر می خاستند و با مردم زندگی می کردند ، لذا علاقه ای به تجملات نداشتند و امروز آثار خاصی ازقبیل کاخ های با شکوه یا وسایل نفیس درباری از دوران سربداران باقی نمانده است. اما در بعضی مناطق اعم از شهرها و روستاهایی که مراکز این حکومت محسوب می شدند ، می توان رد و نشانه ای از بعضی آثار از جمله قلعه های نظامی و یا برج های دیدبانی را به دست آورد که اندک شاهدان به جا مانده از دوران مبارازات عزتمندانه مردم ایران به پرچمداری سربداران در مقابل بیداد مغولان هستند.

یکی از این معدود آثار برجای مانده ، برج تاریخی نوکاریز کراب است که حالا دیگر در اثر مرور زمان و نامهربانی روزگار ، به طور کامل مهجور و فرسوده شده و تقریبا می توان گفت چیز خاصی از آن برجای نمانده است.

در باور مردم محلی که نسبت به تاریخ روستای خود آگاهی دارند ، برج نوکاریز که در گویش محلی مردم کراب "نوکِرِز" خوانده می شود ، یکی از برج هایی است که در زمان حمله مغول به ایران و شکل گیری حکومت شیعی سربداران ، از این برج برای دیدبانی استفاده می شده است.

برج نوکاریز متأسفانه چنان که گفته شد ، تقریباً در آستانه نابودی است و آن طور که از تصاویر آن بر می آید ، شدت تخریب به حدی است که شاید دیگر نتوان کار خاصی برای احیای آن به عمل آورد.اما حداقل می توان با ثبت عکس هایی از باقی مانده های این برج تاریخی ، تصاویری از آن را برای همیشه در حافظه تاریخ باقی نگاه داشت.

دانلود سی جزء قرآن با صدای استاد آقاتی

--- دانلود با لینک غیر مستقیم ---

برای دانلود روی دکمه مربوط به جزء مورد نظر خود کلیک کنید.

همچنین می توانید برای دانلود به صورت مستقیم از فایل های پیوست شده در انتهای مطلب استفاده نمایید.

برای دانلود کل فایل به صورت یکجا اینجا کلیک کنید.

بانیان سایت روستا

دومین جلسه بانیان سایت روستای من کراب با هدف تعامل وهمفکری برای توسعه روستای کراب با حضور آقایان بهرام کرابی حسن کرابی میثم کرابی وقاسم کرابی ومحمد صالحی وحسین نیکجو ومحمدرضا اسلامی تشکیل گردید ومقرر شد آقای بهرام کرابی برای تعامل بیشتر با مجموعه حامیان توسعه دهستان کراب از نظرات سایر اعضا برای پیشیرد کارها استفاده نماید

کراب از نگاه دیکران

در سایت اینترنتی اسرار نامه بخشی به به معرفی روستای کراب پرداخته که آنرا جهت اطلاع شما درج کرده ایم

کراب یکی از روستاهای ییلاقی و خوش آب و هوای شهرستان سبزوار است. که مانند هرنقطه دیگری از این آب و خاک سرافراز درایام مختلف سال از جمله ایام نوروز آداب ورسوم خاص خود را داشته و هنوز دارد. دراین مطلب قصد داریم آداب و رسوم روستای کراب درایام نوروز را شرح دهیم اما قبل ازآن باید به یک معرفی ازاین روستا ووضعیت آن درگذشته و امروز بپردازیم.

روستای کهن کراب به ویژه در گذشته یکی از دهات های آباد و پرجمعیت سبزوار بوده و به واسطه همت و رفتارهای سیاسی ساکنانش در معادلات اجتماعی و سیاسی دیار پرافتخار سربداران نقش تعیین کننده ای داشته است . به طوری که تعدادی از امرای حکومت سربداران از میان کرابی ها بوده اند.
خواجه ظهیرالدین و خواجه یحیی کرابی دو تن از امرای کرابی الاصل حکومت سربداران هستند که کتب تاریخی به ویژه خواجه یحیی را به عنوان پادشاهی فرهیخته و خوشنام معرفی کرده اند.
کراب امروزه متأسفانه به رغم گذشته های پربار خود ، مانند بسیاری از روستاهای دیگر با مهاجرت جوانان خود به شهرها مواجه شده است. و از آن شکوه و اقتدار گذشته ، اینک در محل خود روستا شاید چیز چندانی باقی نمانده باشد.
اما کرابی ها بعد از ورود به شهرها نیز روحیات پیشرفت طلبی خود را حفظ کرده اند به طوری که این سالها به یکی از فامیل ها و جمعیت های سرشناس سبزوار تبدیل شده اند و در برخی مشاغل کلیدی شهر ورود موفقی پیدا کرده اند.
یکی از این مشاغل کلیدی که کرابی ها در آن ورود پیدا کرده اند، نانوایی های سبزوار است و هم اکنون بسیاری از شاطرهای معروف سبزواری اصالت کرابی دارند.
همچنین در جامعه پزشکی سبزوار نیز چند مورد پزشک کرابی الاصل با همین فامیل یا فامیلی های تغییر یافته ، حضور موفقی داشته اند.
یکی از معروف ترین پزشکان با سابقه کرابی در سبزوار دکتر محمدرضا سعادتمند است که وی به ویژه در زمینه ختنه موفقیت آمیز اطفال در سبزوار به شهرت خوبی رسیده است.
مرحوم حاج علی اصغر کرابی نیز یکی دیگر از کرابی های نامدار مقیم سبزوار بود که به صورت تجربی به کار درمان بیمارانی که دچار شکستگی یا دررفتگی دست و پا شده بودند می پرداخت و به خاطر مهارت بالایش در این کار بسیاری از سبزواری ها در هنگام مواجه شدن با مشکلاتی در زمینه شکستن یا از بند دررفتن دست وپا ، با وجود پزشکان متخصص حاذق نزد وی مراجعه می کردند و این باعث شد که وی به مرور در گویش محلی به حاج علی اصغر شکسته بند کرابی معروف شود . مرحوم کرابی چندسال قبل در یک سانحه رانندگی درگذشت.
از دیگر کرابی های نام آورسبزوار می توان به حاج میرزا احمد کرابی اشاره کرد. وی که یکی از حافظان قرآن کریم در سبزوار است ، در سنین بالا به تحصیلات دانشگاهی و اخذ مدارج عالیه پرداخت و بدین ترتیب هوش سرشار و نبوغ ذاتی خود را در زمینه های علمی نشان داد.
و تا آنجا رسید که به جمع اساتید دانشگاهی سبزوار پیوست و سالها در دانشگاه آزاد اسلامی این شهر تدریس کرد.فرزندان او نیز موفق به تحصیلات عالیه و کسب مشاغل شریفی در سبزوار و دیگر شهرهای کشور شده اند.
برای معرفی بیشتر کراب به پیروی ازشیوه ای که در روزهای گذشته درمعرفی سایر روستاهای شهرستان سبزوار از آن استفاده کردیم ، اینک به کتاب فرهنگ اماکن و جغرافیای تاریخی بیهق مراجعه می کنیم تا ببینیم نویسنده این کتاب با استفاده از منابع معتبری که در دست داشته است این روستا را چگونه معرفی می کند :
کراب : ده ، دهستان کراب ، منطقه ای کوهستانی با پوشش گیاهی است. بِلاش آباد در شرق ، کسکن در جنوب و روستاهای شاره و دلبر در غرب آن قرار دارند و چند واحد صنعتی در آن دایر است. از آثار مهم قدیمی آن ، مسجد جامع ، برج نو کاریز و مزار روستا که متعلق به ادیب کرابی است ، می باشد. بیهقی آن را مربوط به رَبع خسروجرد می خواند که اقامه ی نماز جمعه و خطبه داشته است.
خواجه یحیی کرابی (کراوی) ، هفتمین امیر سربداری اهل این روستا بوده است. وی را مردی ادیب و صاحب نفوذ می دانند که در گسترش ثغور سربداران ، اهتمام داشت. طغاتیمور را هم او به مازندران بکشت و شریعت و احکام آن را احیاء کرد و پس از پنجاه سال حکومت به دست برادر خود کشته شد. برادرزاده اش (خواجه ظهیر) توسط پهلوان حیدر قصّاب به عنوان هشتمین امیر سربداری انتخاب گردید ، وی یک سال بعد به خاطر نفوذ بیش از حد پهلوان حیدر استعفا داد

آرامگاه ادیب کرابی

این آرامگاه در میان قبرستان عمومى روستا کراب از دهستان قصبة غربی، بر روى تپّه ‏اى به ارتفاع 3 متر، در 24 کیلومترى شمال غرب شهر سبزوار واقع شده است.

ساختمان آرامگاه که از خشت و گل ساخته شده و در سالیان اخیر مرمت گشته است. شامل ایوانى در جانب شرق به ابعاد 3×3 و ارتفاع 5/3 متر است. در ابتداى این مدخل، یک راه رو به صورت شبستان قرار دارد که در دو طرف آن دو اتاق به صورت انبار و آشپزخانه ملحق شده است. کف و ازارة حرم و شبستان با سنگ مرمر پوشش یافته و الباقى دیوار فعلاً گچ اندود است.

اصل مرقد از خارج به صورت مدور و گنبد آن بر ساقه‏اى هشت ضلعى به ارتفاع دو متر قرار دارد که علاوه بر 4 پنجره جهت نورگیرى، گنبد عرقچینى بنا بر آن استوار شده است.

اتاق مرقد از داخل به ابعاد 9×9 متر است و سه مقصوره به ابعاد 3×5/2 و ارتفاع 4 متر در سه جهت آن به صورت صفّه احداث شده و چهار زاویه با پخ شدن به 8 ضلعى تبدیل شده است. در هر یک از مقصوره‏ها با ایجاد طاقنما و گوشواره بنا را به دایره تبدیل نموده‏اند و سپس گنبد بنابر آن استوار گشته است. در وسط بقعه، صندوق چوبى به ابعاد 5/2×2 متر قرار دارد که بر روى آن پارچه سبز کشیده‏اند. در سالیان اخیر، دیوار خارجى بنا را به جهت استحکام با سنگ لاشه و ملاط گل پوشش داده‏اند. زمین زیارتگاه بیش از سه هزار متر مربع است که به صورت قبرستان از آن استفاده مى‏شود.

به اعتقاد اهالى، خفته در این مزار عبداللَّه بن منصور بن ادیب است که از خدمتگزاران امام رضا مى‏باشد. اما این ادّعا منشأ صحیحى ندارد. بلکه وى امام ابوعبداللَّه محمّد بن منصور بن احمد بن حمید الادیب است که تولّد و نشو و نماى او در ده کراب بوده است. او داراى تصانیف زیادى است که من جمله آنها «زهرة مبانى البیان فى معانى القرآن» وى از شاگردان امام ابو سهل صعلوکى بود و به خدمت وى پیوسته تا سال 360 هـ . ق بود.

شیخ زاهد حسین کرابى حکایت کند که قافله حجاج از بلاد ماوراء النهر به خسروجرد رسیدند، امام بخارا رسول خدا را خواب دید که به او مى‏فرماید: اگر مى‏خواهى حق تعالى حج تو قبول کند و سعى تو مشکور باشد، بر این سه فرسنگى گورى است از آنِ ادیب کرابی، آن گور را زیارت کن. دیگر روز آن خواب مجدّد تکرار شد و به ناچار قافله به زیارت آن خاک آمدند. و سپس دستور ساخت بنا صادر شد.

این آرامگاه به شمارة 20591 و در تاریخ 26/10/1386 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.

امیران سربدار

سربداران اولین حکومت شیعیه 12 امامی ومردمی ایران در سالهایی است که کشور در زیر تاخت وتاز سم اسبهای مغولان قرار گرفته بود و مردمان خراسان علیه بیداد وستم دشمن متجاوز تحت آموزه های مذهبی شیخ خلیفه مازندرانی ودلاوریهای پهلوان عبدالرزاق باشتینی این نهضت را به پایتختی دارالمومنین سبزوار بوجود آوردند.
نهضتی که با گذشت سالها هنوز نقش پر رنگ آن در تاریخ سیاسی مذهبی کشور کم رنگ نشده است واین نهضت پس از سالها الگویی برای ایستادگی در برابر ظلم ستمگران تلقی می شود جنبشی که از سال 737ه.ق آغاز شد وتا سالها باقی ماند. در جدول پیش رو با فهرست نام ومشخصات12 امیران سربدار آشنا می شوید

	فرمانروایان	سالهای حکومت	نحوه به قدرت رسیدن	نحوه مرگ	مکان مرگ
1	عبدالرزاق بن فضل الله باشتینی	738-736ق	رهبری شورش	مقتول	سبزوار
2	وجیه الدین مسعود بن فضل الله	745-738ق	بعد از قتل برادر	مقتول	رستمدار
3	آی تیمور محمد	748-745ق	با انتخاب	مقتول	سبزوار
4	کلو اسفندیار	748-747ق	با پیشنهاد شمس الدین علی	مقتول	سبزوار
5	شمس الدین فضل الله	748-747ق	با انتخاب توسط لطف الله	کناره گیری از حکومت	----------
6	شمس الدین علی	752-748ق	با پیشنهاد	مقتول	سبزوار
7	یحیی کرابی	758-753ق	با انتخاب	مقتول	سبزوار
8	ظهیرالدین کرابی	758-753ق	با حمایت حیدر قصاب	مخلوع	-------------
9	حیدر قصاب	761-760ق	با برکناری کرابی	مقتول	اسفراین
10	لطف الله	762-761ق	با کمک دیگران	مقتول	قلعه دستجردان
11	حسن دامغانی	766-762ق	با قتل لطف الله	سربداران خود	قلعه شغان
12	خواجه علی مؤید	783-766ق	با قتل دامغانی	در جنگ با لر کوچک	خرم آباد

نهضت شیعی سربداران

قتل ایلخان طغاتیمورخان مغول ، بدست خواجه یحیی سربداری

نهضت شیعی

مهمترین حادثه ای که زمان فرمانروایی خواجه یحیی کرابی اتفاق افتاد قتل طغاتیمورخان به دست سربداران بود که به حکومت ایلخان طغاتیمور در منطقه پایان داد. هر چند حکومت ایلخانی با مرگ ابوسعید پایان یافت اما وجود برخی مدعیان چون طغاتیمور حاکم استرآباد، گرگان و دشت که امیرانی چون ارغوانشاه مغول و دیگر امرای خراسان احتراما وی را ایلخان می نامیدند سبب شد که هنوز نامی از حکومت ایلخانی بر سر زبانها باشد طغاتیمور از آغاز ظهور نهضت سربداران پیوسته از ایشان آسیب دیده و ضرب شصت آنها را چشیده بود و از ایشان بیمناک بود و مدام در پی فرصتی بود که تلافی کند و چون در میادین نبرد نتوانسته بود حریف سربداران شود از راههای دیپلماسی وارد می شد در واقع به خدعه و نیرنگ متوسل می شد کلا سیاست وی درقبال سربداران چنین بود که هرگاه متوجه می شد ضعف و فتوری در دستگاه سربداران حاصل شده است به تدارک حمله می پرداخت و زمانی که احساس می کرد ایشان قدرتمند شده اند از در سازش و مصالحه وارد می شد.(پطروشفکسی،۱۳۵۱: ۷۴).

چنان که طغاتیموریان بعد شکست از مسعود قدرتشان کاسته شد ولی در زمان جانشینان ضعیف مسعود آیتمور ، کلواسفندیار و علی شمس الدین توانستند دوباره نواحی از دست رفته خود را تصرف کنند و زمان خواجه شمس الدین چون احساس کردند سربداران دوباره قدرتمند شده اند طغاتیمور با خواجه شمس الدین صلح و حتی قبول کرد تمام نواحی که مسعود تسخیر کرده بود در زمره متصرفات سربداران باشد تا اینکه خواجه یحیی حاکم سربداران شد یحیی هر چند در ابتدا سوء ظن ایلخان را علیه خویش برانگیخت ولی اندک بعد ضرابخانه های سربداران را که حدود یک دهه از کار افتاده بود فعال کرد و سکه هایی در تأیید سلطنت طغاتیموریان ضرب نمود و به خزانه طغاتیمور در خراسان واریز کرد. یحیی توانست با این اقدامش سوءظن طغاتیمور را نسبت به خود تا حدی برطرف کند( اسمیت، ۱۳۶۱: ۱۶۶-۱۶۵) با این حال همچنان دو قدرت درصدد نابودی همدیگر بودند و منتظر فرصت مناسبی بودند تا اندیشه خود را عملی نمایند . ابتدا طغاتیمور دست به کار شد وی چند بار در بین مکاتبه و مراسله ای قطعه شعری را به یحیی نوشت.

گردن بنه جفای زمان را و سر مکش کار بزرگ را نتوان داشت مختصر

سیمرغ وار چون نتواند کرد، قصد قاف چون صعود خرد باش و فرو گیر بال و پر

بیرون کن از دماغ، خیال محال را تا در سرت نشود صد هزار سر

خواجه یحیی نیز در جواب نوشتند:

گردن چرا نهیم ، جفای زمانه را راضی چرا شویم به هر کار مختصر

دریا و کوه را بگذاریم و بگذریم سیمرغ وارزیر پر آریم خشک و تر

با بر مراد و سر گردن نهیم پای یا مرد وار در سر همت کنیم سر

غفاری کاشانی، ۱۳۰۴: ۳۰۰)

در تاریخ سربداران آمده که هر سال به جهت ملازمت و تجدید عهد؛ سربداران نزد طغاتیمور خان می رفتند و چون نوبت حکومت به یحیی رسید به دستور استمرار به ملازمت خان شتافت.(سمرقندی،۱۳۳۸: ۱۷۸) اما با بررسی منابع معلوم می شود چنین رسمی که امیران سربداری جهت تجدید عهد خود به دربار ایلخان رفته باشند وجود نداشته واین قضیه تنها در زمان یحیی صورت گرفته است در هر حال امیر یحیی به رسم ایلچی با سیصد بهادر قصد اردوی ایلخان کرد و در سلطان دوین استراباد به لشکر طغاتیمور پیوست.(سمرقندی،۱۳۵۱ک ۲۵۸) و ایلخان طغاتیمور به سبب ورود امیر یحیی و لشکرش طوی های (جشن ها) ترتیب داد روز سوم خان برای یحیی طوئی پادشاهانه ترتیب داد و جهت او و ملازمان و امرای او شامیانه برافراشته بودند و خان در مستقر خود بر تخت سلطنت جلوس کرد و حافظ شغانی نام سرهنگی در پهلوی خواجه یحیی و جمعی دیگر حدود هزار نفر اطرافش نشسته بودند در این بین قضیه توطئه سربداران یا به نوعی پیشدستی آنان صورت گرفت.

در آخر روز سوم طوی، حافظ شغانی و محمد حبش از سربداران گفتند هنوز که عهد و پیمان نکرده ایم و ایمان در میان نیامده در اثنای آش کشیدن ما می توانیم پادشاه را دفع کنیم و ایلخان نیز اندیشیده بود که چون از طوی فارغ شود کار سربداران ر یکسره کند.(میر خواند، ۱۳۸۰: ۴۵۱۹/۸) لذا زمانی که ایلخان بر تخت سلطنت جلوس کرده و امرا و بزرگان طغا تیمور خان و نیز یحیی و شماری از سپاهیانش در آن حضور داشتند امیر یحیی حافظ شغانی را گفت امروز این مغولی را می توان کشت حافظ شغانی گفت در خاطر م نیز این معنی گذشته پس یحیی حافظ را گفت تو روان شو مردم خواهند گفت که تو سخنی داری، گستاخانه خود را به خان نزدیک گردان و ضربتی بر او زن تا من نیز مدد به تو کنم و کار او را به آخر رسانم و نوکران هم در این حال بیکار نخواهند نشست و حافظ شغانی به طرف خان روان شد. حاجبان خواستند تا او را منع کنند خان فرمود که بگذارید شاید که التماس داشته باشد به عرض رساند و چنین حافظ شغانی به خان نزدیک شد کارد بر کشید و خان را زخم زد و امیر یحیی نیز با سرعت عمل خود را به خان رسانید و تبرزین بر سر خان زد و نوکرانش همگی حمله کردند و جمعی که به خان نزدیک بودند جمله فرار بر قرار ترجیح دادند و به این صورت طغا تیمور خان به قتل رسید تاریخ این واقعه ۷۵۴ ه.ق بوده است.( سمرقندی ،۱۳۸۸: ۱۷۹-۱۷۸).

وجه اشتراک روایات در قضیه قتل ایلخان طغاتیمور خان چنین است که این جشن به ابتکار و دعوت طغاتیمور برپا شده بود و هدف اساسی آن فریب دادن سربداران و التزام ایشان به پذیرفتن پیمانی تحقیرآمیز یا قتل عام آنها بوده است. اما امیران سربداری پیشدستی کردند و عذر آنها را به خود آنها باز گردانده اند و در نتیجه شکست و انهدام به دستگاه طغاتیمور راه یافته وآخرین ایلخان و دستگاه سلطنتی اش چنین نابود شد و هر چند نتیجه این اقدام ریشه کن شدن سنتها و فرهنگ مغولی در گوشه و کنار ایران مغول زده نبوده به هر حال آنچه در اکثر روایات مشترک است همین موضوع دعوت و عقد قرارداد و توطئه علیه سربداران بود که سرانجام به پیروزی سربداران و قتل طغاتیمور خان منجر شد.(شهرستانی،۱۳۷۵: ۸۰).

با مشاهده قتل طغاتیمور « سربداران که در بیرون بودند چون ضرغام خون آشام (بنی جان) شمشیرها کشیده برهیچکس ابقا نکردند و از خاص و عام خلقی بسیار کشتند پسران طغاتیمور خان و هر که توانست گریخت پهلوان سربدار گرگ وار در گوسفندان ترکی افتادند و به تهور و تنمر چنین کار از پیش بردند که تا انقراض عالم ذکر آن از روی روزگار محو نخواهد شد. و به لحظه اردوی پادشاه چنان خوار و ناچیز شد.»

(سمرقندی،۱۳۵۳: ۲۵۸) سربدران اکثر آن ولایت را به سم ستوران ویران کردند و هر گله که در گیاه زار آن مراعی یافتند براندند و در آن قضیه غنیمتی تمام به دست آنان افتاد و کار ایشان دوامی گرفت و آوازه ایشان به اطراف و اکناف برسید.(آژند به نقل از ابرو،۱۳۶۳: ۱۸۴)

بدین شکل یحیی توانست با درایت خویش ایلخان طغاتیمور را به قتل برساند و برای همیشه این رقیب سیاسی خود را از صحنه روزگار محو نماید و قلمرو ایلخان را ضمیمه قلمرو سربداران کرد این فتح سبب شد سرتاسر متصرفات طغاتیمور در خراسان و گرگان به سربداران تعلق گیرد.(نبئی،۱۳۷۵: ۱۱۷)

سربداران بدون کوشش و به آسانی توانستنند آخرین تکیه گاه دولت مغولی ایلخان هلاکویی را نابود کنند آنان با ویران ساختن این آشیان ددان و راهزنان کاری بزرگ و برجسته انجام دادند.(حقیقت،۱۳۴۴: ۱۳۴)

قتل طغاتیمور و پاشیده شدن قشون او سربداران را قادر ساخت که دوباره آن مناطقی را که امیر مسعود زمانی از آنها گرفته بود در زمره متصرفات خویش درآورند این پیروزی بسیار مهمتر و با اهمیت تر از فتوحات زمان مسعود بود زیرا سبب پراکندگی دشمنانشان شد و همچنین آنها دیگر دارای رهبرانی نبودند که از نظر اعتبار برتر از طغاتیمور باشد لذا دیگر قدرت هیچ اتحادی را نداشتند و مهمتر اینکه یحیی اشتباه مسعود را در حمله به مازندران تکرار نکرد.(اسمیت،۱۳۶۱: ۱۷۰).

در پایان این مبحث می بایست به این نکته اشاره کرد که سقوط ایلخانان باعث واژگون شدن بساط سادت مغول در سراسر ایران نشد. سنن و شیوه کشورداری مغول همچنان در برخی حکومت ها محفوظ ماند به خصوص نواحی که زمام امور در اختیار اعیان صحرا نشین و لشکری مغول و ترک بوده از جمله قلمروی جلایریان و متصرفات جانی قربان در شمال خراسان این نفوذ به چشم می خورد.(پیگولوسکایا،۱۳۴۶: ۴۲۲)

جریان قتل ایلخان در اشعار شاعران نیز بازتاب یافته، ابن یمین در این مورد سروده است که :

سربداران دلیر و از ایران کندند ریشه دولت منحوس طغاخان تیمور

ملک الشعرای بهار نیز به مناسبت قتل ایلخان طغاتیمور به دست سربداران چنین سروده است

سرود احرار ایرانند آل سربدار کز فشار ظلم آشفتند اندر سبزوار

شهر نیشابور بگرفتند و بس شهر و دیار وز دهاقین لشکری کردن بیرون از شمار

بد طغاتیمور چنگیزی به گرگان شهریار وآخرین خرس مغول او بود در این مرغزار

سربداران بر سرش در خاک گرگان ریختند همچو شیر شرزه خونش را به خاک آمیختند (حقیقت،۱۳۶۳: ۲۰۵)

منابع :

۱-آژند ، یعقوب . قیام شیعی سربداران ، تهران : نشر گستره ، ۱۳۶۲٫

۲- اسمیت ، جان ماسون . خروج و عروج سربداران ، ترجمه یعقوب آژند ، تهران : موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ،۱۳۶۱٫

۳ – پطروشفسکی ، نهضت سربداران خراسان ، ترجمه کریم کشاورز ، تهران : انتشارات پیام ، ۱۳۴۱٫

۴- پیگولوسکایا ، نیتاویکتوروونا . تاریخ ایران از دوران باستان تا سده هیجدهم ، ترجمه کریم کشاورز، تهران ، موسسه مطالعات اجتماعی ، ۱۳۴۶٫

۵ – حقیقت ،عبد الرفیع . تاریخ جنبش سربداران و دیگر جنبشهای ایرانیان در قرن هشتم هجری ،انتشارات علمی ، تهران: ۱۳۶۳٫

۶ – سمرقندی ، دولتشاه بن علاء الدوله بختیشاه الغازی ،تذکره الشعرا ، به همت محمد رمضانی ، تهران : چاپخانه خاور، ۱۳۳۸٫

۷- سمرقندی ، کمال الدین عبد الرزاق .مطلع سعدین و مجمع بحرین ، به اهتمام عبدالحسین نوایی ، تهران : ناشر کتابخانه طهوری ، ۱۳۵۳٫

۸ – شهرستانی ، سید محمد علی . سربه داران خراسان و مازندران ، تهران : انتشارات سکه، ۱۳۷۵٫

۹ – غفاری کاشانی ،قاضی احمد .تاریخ نگارستان ، به تصحیح و مقدمه مدرس گیلانی، تهران : چاپ فرهنگ ، ۱۴۰۴ ه . ق.

۱۰ – میر خواند ، محمد بن خاوند شاه بن محمود . تاریخ روضه الصفا فی سیره النبیاء و الملوک و الخلفا ، به تصیح جمشید کیانی فر ، ج ۷- ۸ ، تهران : انتشارات اساطیر، ۱۳۸۰٫

۱۱- نبئی ، ابوالفضل. اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران در قرن هشتم هجری ، مشهد : انتشارات دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۵٫

نویسنده :حمید دلاوری هروی / کارشناس ارشد تاریخ

مدیر ارشد

مرکز نیکو کاری

نوکرز